Wat is de optimale temperatuur voor een kip?

Een succesvolle boer weet wat in zijn stallen aan de hand is. Sluiten de klimaatcondities wel aan bij wat het dier nodig heeft? Eten ze genoeg? Groeien ze volgens verwachting? Zijn de voerkosten per ei nog lager dan de opbrengst per ei? Allemaal zaken die de boer helpen de beste resultaten te behalen.

Een van de belangrijkste zaken die van invloed zijn op de resultaten is het klimaat in de stal. En een van de belangrijkste zaken die van invloed zijn op dat klimaat is de temperatuur. En daar kunnen we de boer mee helpen. Of we nu naar dierwelzijn, naar kostenbesparing of naar technische resultaten kijken, de dieren zijn het beste af als ze zich op hun gemak voelen. En als het op temperatuur aankomt betekent dat dat de boer moet zorgen dat de dieren zich in hun comfortzone bevinden.

Niet alleen de prestaties van uw dieren zijn gebaat bij de optimale temperatuur. Een efficient ventilatiesysteem spaart ook op kostbare energie.

Wat is de comfortzone?

Dieren moeten zich thuis voelen in de stal. En om dat te bereiken moet ook de temperatuur kloppen. In het ideale geval is de temperatuur precies zoals de dieren die graag hebben. We zeggen dan dat de dieren in hun comfortzone zitten. Als het te koud is, dan zullen ze hun gedrag aanpassen. Ze schurken tegen elkaar aan om te profiteren van elkaars lichaamswarmte. Of ze eten meer omdat ze meer energie nodig hebben om hun lichaamstemperatuur omhoog te krijgen. De energiewaarde van het voer wat ze eten wordt dan dus niet gebruikt om te groeien of om eieren te produceren. In ergere gevallen kunnen de dieren ziek worden. En in het allerergste geval kan een te lage temperatuur zelfs dodelijk zijn. Een te hoge temperatuur is om andere redenen een probleem. Als het warm is, dan eten dieren minder. En als ze minder eten, dan groeien ze ook minder. Of ze produceren minder eieren. En ook hier kunnen dieren ziek worden als de temperatuur niet klopt. Ze kunnen hittestress krijgen en in het ergste geval overlijden.

Wat is de ‘juiste’ temperatuur?

Met een temperatuursensor meten we de omgevingstemperatuur. En die is weliswaar een belangrijke indicator om te bepalen of de temperatuur klopt, maar niet de enige indicator. We willen namelijk dat de dieren de juiste temperatuur ervaren. En daarvoor moeten we iets meer doen dan alleen de omgevingstemperatuur meten. Er zijn twee belangrijke andere factoren die bepalen hoe een dier temperatuur ervaart: De (relatieve) luchtvochtigheid en het afkoelende effect van windsnelheid.

Luchtvochtigheid beïnvloedt hoe we temperatuur ervaren. Een omgevingstemperatuur van bijvoorbeeld 30 graden kan afhankelijk van de luchtvochtigheid aangenaam of drukkend warm aanvoelen. We beginnen dus met het meten van de luchtvochtigheid. En met die meting kunnen we uitrekenen hoe groot het effect is van die luchtvochtigheid op de beleving van de temperatuur. Afhankelijk van de manier waarop het klimaatsysteem in de stal is ingericht kan de temperatuur èn de luchtvochtigheid worden beïnvloed door koeling, verwarming, luchtverversing en luchtbevochtiging te regelen. Maar het is niet voldoende om temperatuur en luchtvochtigheid apart van elkaar te regelen.

Wat is de optimale temperatuur voor een kip?

In de betere systemen worden temperatuur en luchtvochtigheid niet apart geregeld, maar bepaalt de regelaar de streef-temperatuur door het effect van luchtvochtigheid mee te wegen; Bij een hogere luchtvochtigheid kan de streef-temperatuur in graden Celsius iets lager worden ingesteld, omdat het effect van de temperatuur in combinatie met een hoge luchtvochtigheid ertoe leidt dat dieren een hogere temperatuur ervaren dan de temperatuur in graden Celsius aangeeft. En bij een lagere luchtvochtigheid houdt de regelaar juist een iets hogere streef-temperatuur aan.

Laten we even goed stilstaan bij wat dit betekent. Als bij het regelen van de temperatuur luchtvochtigheid niet wordt meegewogen, dan kan het zijn dat de temperatuur in graden Celsius klopt, maar de gevoelstemperatuur toch verkeerd is. De boer denkt dat de dieren in hun comfortzone zitten, maar eigenlijk hebben ze het te koud of te warm. Met alle gevolgen van dien. Misschien lijden ze wel onder hittestress. Of dreigen ze juist onderkoeld te raken. Hij zal in ieder geval slechtere technische resultaten zien. Bijvoorbeeld een verslechterde voerconversie. Of hogere voerkosten per ei. Of tragere groei. Of afname van het aantal eieren.

Gelukkig kan Fancom hier uitkomst bieden. In onze beste klimaatregelaars zit een automatische correctie voor luchtvochtigheid. Dat betekent dat de regelaar automatisch de streefwaarde in graden Celsius aanpast aan de hand van de gemeten luchtvochtigheid. We noemen de instelling die deze automatische correctie regelt Humitemp.

En hoe zit het met windsnelheid?

Maar daarnaast is ook het afkoelende effect van windsnelheid belangrijk. In de meeste klimaatzones is het nodig om tijdens warme periodes te koelen. Dat kan bijvoorbeeld met vernevelingsinstallaties of met coolpads. Maar in de meeste stallen begint koelen door windsnelheid te creëren. Dit gebeurt door tunnelventilatoren aan één uiteinde van de stal aan te zetten zodat lucht door de stal wordt getrokken. Dit zorgt voor een vergelijkbaar effect als een ventilator die we in warme dagen zelf gebruiken: Het zorgt niet voor een daling van de daadwerkelijke omgevingstemperatuur, maar het voelt wel verkoelend aan.

En ook hier is het belangrijk even goed te kijken naar wat dit betekent. De omgevingstemperatuur zal niet dalen, maar de dieren ervaren het effect van de windsnelheid als afkoeling. Dat betekent dat uw temperatuursensor u niet de temperatuur aangeeft die de dieren ervaren. En hierin schuilt wederom het risico dat u denkt dat de temperatuur aangeeft dat uw dieren in hun comfortzone zitten, terwijl u tegelijkertijd symptomen ziet dat het te koud is. Het voerverbruik is onnodig hoog, dieren groeien niet of leggen te weinig eieren, dieren zitten dicht op elkaar in plaats van mooi verspreid over de stal, ze worden ziek en in het ergste geval overlijden ze.

Netto Effectieve Temperatuur

En ook voor dit probleem biedt Fancom met haar beste pluimveeregelaar een hulpmiddel in de vorm van een bijzondere instelling. De Netto Effectieve Temperatuur geeft een indicatie van de gevoelstemperatuur gebaseerd op de gemeten omgevingstemperatuur gecorrigeerd voor de effecten van luchtvochtigheid en windsnelheid. Deze geeft een betrouwbaardere indicatie van de gevoelstemperatuur dan het meten van alleen omgevingstemperatuur. En daarmee krijgt u een belangrijke indicator die aangeeft of uw dieren wel in hun comfortzone zitten.

Ideal temperature for poultry farm - Lumina 38 screen.jpg

En wat betekent dit in de praktijk?

De bijgaande foto is gemaakt op een vleeskuikensboerderij in Australië, met stallen die 168 meter lang zijn. De grote 27,2 graden geeft de omgevingstemperatuur in de stal aan. Deze is gebaseerd op metingen op 6 verschillende plekken in de stal. Links onderin is te zien dat de dieren 41 dagen in de stal zitten. Voor vleeskuikens van die leeftijd is 27,2 graden te warm.

Maar naast die 27,2 staat nog een tweede cijfer: 20,6. Dat is de temperatuur gecorrigeerd voor de het effect van luchtvochtigheid en het afkoelend effect van windsnelheid. Voor dieren van 41 dagen is deze temperatuur prima.

Daarnaast is bij de metingen op 6 plekken in de stal te zien dat het verschil in temperatuur op de verschillende plekken in de stal maximaal 1,5 graden is. Daarmee kunnen alle dieren in die stal in hun comfortzone blijven.

De dieren blijven groeien

Het effect op de resultaten is ook helder. Deze boer heeft ook een dierweegsysteem met weegschalen op twee plaatsen in de stal. Het verschil tussen de gemiddelde gewichten voor en achter in de stal is slecht 50 gram op een gemiddeld gewicht van 2,5 KG. Dat is een verwaarloosbaar verschil van ca. 2%. En dat is gemeten in een situatie waarin alle tunnelventilatoren op bijna maximaal vermogen draaien. Dus in een situatie met hoge windsnelheid, waarin het normaal gesproken extra moeilijk is temperatuur constant te houden.

Laten we ook even beseffen wat had kunnen gebeuren als deze boer alleen naar de omgevingstemperatuur had gekeken. Dan zou het lijken alsof de dieren een temperatuur van 27,2 graden ervaren, dus 6 graden warmer dan de streef-temperatuur. Hij zou dan wellicht kunnen concluderen dat hij flink moet gaan koelen om de temperatuur met 6 graden te verlagen. Maar dan zou hij daarmee ook de gevoelstemperatuur voor deze dieren verlagen naar 15 graden, met rampzalige gevolgen.

Zijn we daarmee klaar?

Nee. Het regelen van het klimaat is complex. En hier komt meer bij kijken dat het regelen van de juiste temperatuur voor de dieren. Maar de belangrijkste stap wordt al gemaakt door onze klimaatregelaar te gebruiken met de Netto Effectieve Temperatuur-instelling aangezet. Dan kan de boer er gerust op zijn dat de dieren in hun comfortzone zitten. Daarmee is de belangrijkste stap gezet naar een beter klimaat voor succes. En het mooie is dat dit automatisch door de klimaatregelaar wordt gedaan.

Naar het blogoverzicht